Η ΚΛΕΙΣΟΥΡΑ ΤΗΣ ΠΕΡΑΧΩΡΑΣ

Το συγγραφικό έργο του Γάλλου γιατρού και περιηγητή Πουκεβίλ (1770-1838), ο οποί­ος πέρασε από τα Γεράνεια με πορεία από τα Μέγαρα προς την Κόρινθο, επηρέασε βαθιά το Ευρωπαϊκό φιλελληνικό κίνημα, λίγο πριν την Επανάσταση του Γένους το 1821.

Ο Πουκεβίλ επιχειρεί να απο­δείξει ότι η ίδια η νεότερη ελλη­νική πραγματικότητα περιέχει τα χαρακτηριστικά εκείνα, που μας οδηγούν κατευθείαν στο κλασικό παρελθόν της.

Κατά τη διάσχιση των Γερανείων, στα οποία κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας ήταν διάσπαρτα φυλάκια Τούρκων, οι οποίοι για να αφήσουν τους διαβάτες να περάσουν, καθώς και τις άμαξες με εμπορεύματα, ζητούσαν δώρα και φόρους.

Βαδίζοντας ο Πουκεβίλ και η συνοδεία του σε μια άνυδρη κοίτη δύο χειμάρρων, που εκβάλλουν στον κόλπο των Αλκυονίδων, άκουσε ξαφνικά δυνατές κραυγές από τους φύλακες της μεγάλης Κλεισούρας.

Έξαφνα πρόβαλαν άνδρες μαυρισμένοι και βρώμι­κοι, οι οποίοι εξέπεμπαν σήματα κινδύνου με κραυγές και απαντούσαν άλλοι από γειτονικά φυλάκια, με αποτέλεσμα εντός ολίγων δευτερολέπτων να τεθούν όλοι οι άνδρες επί ποδός πολέμου. Κατευθυνθήκαμε προς το φυλάκιο Κανδήλι, για να ξαποστάσουμε και στο οποίο διάφοροι έμποροι και οδοιπόροι συνηθί­ζουν να διανυκτερεύουν.

Αφού δωροδοκήσαμε τον προϊστάμενο του φυ­λακίου, μας ανήγγειλαν ότι όποτε θέλουμε, είμαστε ελεύθεροι να αναχωρήσουμε για το Μοριά.

Συνεχίζοντας μέχρι τον αυχένα της οροσειράς των Γερανείων ορέων, σε μια περιοχή που ονομάζεται Αέρας, συναντούσαμε φρουρούς που άπλωναν το χέρι για μπαξίσι. «Τούρκο είδες, άσπρα θέλει κι άλλον είδες κι άλλα θέλει».

Κατά την πεζοπορία τους είδαν να πετούν αετοί, γεράκια και αμέτρητα αγριοπερίστερα.

Κυνηγοί πληροφόρησαν τον Πουκεβίλ ότι στην κο­ρυφή υπάρχει κάποια λίμνη και ζουν στις απόκρημνες πλαγιές πολλά ελάφια, ζαρκάδια και αγριογούρουνα.

Οι θάμνοι έβριθαν από κοτσύφια και τσίχλες, που το κελάηδημα τους το φθινόπωρο ήταν μελαγχολικό, κατά την ανάβαση στο οροπέδιο των Μυγών.

Στο φυλάκιο των Μυγών, το οποίο ήταν ένα υπερυ­ψωμένο πλάτωμα, υπήρχε μια πληγή με άφθονο νερό.

Διάφοροι χωρικοί ήταν απασχολημένοι με το όργω­μα των αγρών και η πορεία προς την Κόρινθο ήταν κουραστική και χρειάστηκε πολλές φορές να μοιρά­ζουμε φιλοδωρήματα στους δερβεντζήδες.

Στον ορεινό όγκο των Γερανείων υπήρχαν τα Δερβενοχώρια. Αυτά ήσαν τα Κούντουρα, τα Μέγαρα, τα Βίλλια, το Μαζί, τα Πίσια και η Περαχώρα. Σ' αυτά τα χωριά κατοικούσαν περίπου 1.540 οικογένειες και οι κάτοικοι ανερχόντουσαν σε 10.430 περίπου. Σ' αυτά τα στοιχεία δεν αναφέρεται ο πληθυσμός της Κινέττας, καθόσον τα στοιχεία αυτά ήταν άγνωστα. Ο μέγας ιστορικός Θουκυδίδης (471-395 π.Χ.) ανα­φέρει: «Πρώτιστο χρέος του ιστορικού είναι το να αναζητά παντού και πάντα την αλήθεια με υπομονή πεισματική».Ένα δε αρχαίο ρητό τονίζει: «Η ιστορία επαναλαμβάνεται"

Πουκεβίλ Φραγκίσκος – Pouqueville, François Charles Hugues Laurent (1770-1838)

---

 

Ο Πουκεβίλ σε προσωπογραφία φιλοτεχνημένη από τον Ντεπρέ (Dupre Louis) 1827.

O Φιλέλληνας Φραγκίσκος Πουκεβίλ ήταν Γάλλος γιατρός, διπλωμάτης και ιστορικός. Έλαβε μέρος στην επιστημονική αποστολή που ακολούθησε τον Ναπολέοντα στην εκστρατεία του στην Αίγυπτο. Το 1798, επιστρέφοντας στην Γαλλία, πιάστηκε αιχμάλωτος μαζί με άλλους συνταξιδιώτες του, από Αλγερινούς πειρατές στα παράλια της Ιταλίας (Καλαβρία) οι οποίοι αντί να τους οδηγήσουν σε κάποια σκλαβοπάζαρα, τους αποβίβασαν στην Πύλο (Ναυαρίνο) κι από εκεί αλυσοδεμένους τους έστειλαν στην Τρίπολη ως αιχμαλώτους πολέμου.    

Μετά από διαταγή του Μουσταφά Πασά φυλακίστηκαν. Ύστερα από επτά μήνες, ο Πουκεβίλ μεταφέρθηκε στο Ναύπλιο. Χάρη στις υπηρεσίες που πρόσφερε ως γιατρός στους Τούρκους, κατόρθωσε να αποκτήσει κάποια σχετική ελευθερία κινήσεων ώστε να κάνει τις πρώτες του παρατηρήσεις αλλά και ένα προσχέδιο της μελέτης του περί του κοινωνικού γίγνεσθαι της Πελοποννήσου.

Παρά τις γνωριμίες του με Τούρκους αξιωματούχους, μετά από λίγο κι ενώ είχε συμπληρώσει δέκα μήνες στην Πελοπόννησο, οδηγήθηκε δέσμιος στην Κωνσταντινούπολη, όπου κρατήθηκε στις φυλακές Επταπυργίου για δυο χρόνια. Αποφυλακίστηκε το 1801.  Στο διάστημα αυτό ο Πουκεβίλ είχε την ευκαιρία να μάθει την νεοελληνική γλώσσα και να συγγράψει το πεντάτομο έργο του « Ταξίδι στο Μοριά, στην Κωνσταντινούπολη, στην Αλβανία και σε πολλά άλλα μέρη της οθωμανικής αυτοκρατορίας». (Voyage en Moree, a Constantinople, en Albanie et dans plusiers autres parties de l’ empire ottoman). Το έργο εκδόθηκε το 1805 στο Παρίσι.

Με το έργο του αυτό, έδωσε νέα δύναμη στο πνεύμα του Φιλελληνισμού που εκείνο τον καιρό είχε αναπτυχθεί σε όλη την Ευρώπη. Το γεγονός ότι στο κείμενό του δεν περιορίστηκε μόνο σε περιγραφές των χωρών αλλά αναφέρθηκε και σε πολιτικά ζητήματα της Ανατολής, στάθηκε η αφορμή να διοριστεί από τον Ναπολέοντα επίσημος διπλωματικός εκπρόσωπος της Γαλλίας στην αυλή του Αλή πασά των Ιωαννίνων.

Στα Ιωάννινα ο Πουκεβίλ έμεινε δέκα χρόνια (1805- 1815) και συνδέθηκε φιλικά με τον πασά της Ηπείρου. Γνώρισε καλά τα προβλήματα των Ελλήνων, την καταπίεση και τα δεινά τους από τους Τούρκους αλλά και τα πρώτα επαναστατικά σκιρτήματά τους. Μάλιστα, με επίσημη εξουσιοδότηση, ανέλαβε την μελέτη των ηθών και εθίμων των Ελλήνων και Τούρκων της βορειοδυτικής Ελλάδας και την συλλογή αρχαιολογικού υλικού.

Δυο χρόνια μετά την αναχώρησή του από τα Ιωάννινα, ο Πουκεβίλ διορίζεται πρόξενος της Γαλλίας στην Πάτρα. Το νέο πεντάτομο έργο του «Ταξίδι στην Ελλάδα» (Voyage dans la Grece) εκδίδεται στο Παρίσι το 1820 και γίνεται δεκτό με ενθουσιασμό. Το συναρπαστικό περιεχόμενο με αρχαιολογικό υλικό, με ιστορικά γεγονότα της εποχής εκείνης, με Δημοτικά τραγούδια και περιγραφές των εθίμων, με στοιχεία για τον πληθυσμό και την οικονομική ζωή του τόπου αλλά και έκθεση για την πανίδα της χώρας, τονώνουν τα αισθήματα συμπάθειας των αναγνωστών προς την δοκιμαζόμενη Ελλάδα.

Σ’ αυτό το συγκεκριμένο βιβλίο αναφέρεται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας μεταξύ των οποίων και στην Αργολίδα, με αρκετές σημαντικές λεπτομέρειες.

Ο Πουκεβίλ δεν ακολουθεί στα έργα του την πεπατημένη πολλών άλλων περιηγητών που ασχολούνται  με την αρχαιολογία και την ιστορία της Ελλάδας αλλά εστιάζει κυρίως το ενδιαφέρον του και στην σύγχρονη πραγματικότητα. Επιδιώκει να γνωρίσει τους απογόνους των αρχαίων Ελλήνων – έστω κι αυτή την περίοδο της παρακμής και του μαρασμού- ώστε να προσφέρει στους Δυτικοευρωπαίους της εποχής μια γλαφυρή και σε πολλά σημεία γραφική περιγραφή του Έθνους των Ελλήνων, χωρίς να αμελεί να υπογραμμίσει τις προσπάθειες που καταβάλει για την επιβίωση του αλλά και το ρόλο που θα μπορούσε να παίξει ο ελλαδικός χώρος στην οικονομική ζωή της Ευρώπης.

« Αντιπαραθέτοντας το συγγραφικό έργο του Πουκεβίλ στις επικρατούσες τότε απόψεις ως προς το παρελθόν, το παρόν και το πολιτικό μέλλον του ελληνικού έθνους, βλέπουμε ότι ο Πουκεβίλ δεν αναλύει απλώς, όπως άλλοι σύγχρονοί του, όσα μόνο στοιχεία συνδέουν την κλασσική αρχαιότητα με την νεότερη Ελλάδα, αλλά επιχειρεί ν’ αποδείξει ότι η ίδια η νεότερη ελληνική πραγματικότητα περιέχει τα χαρακτηριστικά εκείνα που μας οδηγούν κατευθείαν στο κλασσικό παρελθόν της ». ( Εκδόσεις Αφών Τολίδη).

Ο Φιλέλληνας Πουκεβίλ άφησε ένα σπουδαίο και σημαντικό έργο. Μεταλαμπάδευσε τα δικά του συναισθήματα για τους αγαπημένους του Έλληνες αγωνιστές στους αναγνώστες του και επηρέασε καθοριστικά το ευρωπαϊκό Φιλελληνικό κίνημα.  

  

Πηγές 

---

• Πουκεβίλ, «Ταξίδι στην Ελλάδα / Πελοπόννησος », Εκδόσεις Αφοί Τολίδη, Αθήνα, 1997.
• Επτά Ημέρες, Καθημερινή, «Ο Φιλελληνισμός στην Ευρωπαϊκή λογοτεχνία», Κυριακή 17 Μαρτίου 2002.  
• Μανόλης Βλάχος, «Louis Dupre / Ταξίδι στην Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη», Εκδόσεις Ολκός, Αθήνα, 1994.