‘‘ΔΙΟΛΚΟΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ’’ ‘ Η ΤΩΝ ΣΚΟΥΠΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΛΗΘΗΣ;

  

                                           Άρθρο του Γιάννη Β. Καραπανάγου

Η «Δίολκος των νεών», όπως ήταν γνωστή, υπήρξε ένα από τα πιο σημαντικά έργα της μηχανικής των αρχαίων Ελλήνων και κατασκευάστηκε επί Περίανδρου, γνωστού Τυράννου της Κορίνθου, στα 600 π.Χ..Το πότε ακριβώς έπαψε να χρησιμοποιείται είναι άγνωστο. Γεγονός πάντως θεωρείται ότι χρησιμοποιείτο επί αρκετούς αιώνες, περιστασιακά ακόμα και το 1154, όπως προκύπτει από χάρτη του Άραβα γεωγράφου Εδρεσή.

Η Δίολκος (ή και ο Δίολκος) ήταν ένας λιθόστρωτος δρόμος ειδικής κατασκευής που χρησιμοποιήθηκε για τη «διίσθμιση», το πέρασμα των πλοίων από το Σαρωνικό στον Κορινθιακό κόλπο και αντίστροφα, για να αποφεύγουν το χρονοβόρο περίπλου της Πελοποννήσου και την επικινδυνότητα που αντιμετώπιζαν οι ναυτικοί στο μανιασμένο Κάβο Μαλέα. Είχε φάρδος 3,5 - 5 μέτρα και στη μέση του υπήρχαν αυλακώσεις που πάνω τους κυλούσαν οι πλατφόρμες, οι οποίες μετέφεραν τα πλοία. Οι αυλακώσεις αυτές ήταν δύο και ονομάζονταν «ολκοί»- αυτοί έδωσαν και το όνομα στην οδό - και σκοπός τους ήταν να μην εκτροχιάζονται οι πλατφόρμες με τα πλοία, ειδικά στις στροφές, καθώς η διαδρομή ήταν μεγάλη και ο δρόμος ελισσόταν ανάμεσα από λόφους.

Η πρώτη αναφορά εντοπισμού της Δίολκου, έγινε το 1883 από το Γερμανό αρχαιολόγο Habbo Gerhard Lolling. Η συστηματική ανασκαφική έρευνα όμως πραγματοποιήθηκε πολύ αργότερα, μεταξύ των ετών 1957 και 1959 από τον Ν. Βερδελή. Τότε αποκαλύφθηκε η όδευση της Δίολκου στην περιοχή της Ποσειδωνίας, που αποτελεί το ακραίο δυτικό της τμήμα. Δυστυχώς, στις ανασκαφές που έγιναν, δεν βρέθηκε παρά μόνο ένα μικρό τμήμα της οδού και μέχρι στιγμής δεν έχουν βρεθεί τα ίχνη των μηχανισμών που χρησίμευαν για να έλκουν οι δούλοι τις πλατφόρμες με τα σκάφη. Οι όγκοι των χωμάτων από τη διάνοιξη της Διώρυγας έχουν θάψει τα πάντα.

Οι δυνάμεις της φύσης, στο διάβα του χρόνου, φέρθηκαν σκληρά στο εξαιρετικό αυτό μνημείο τεχνικού πολιτισμού της αρχαίας Ελλάδας με την παγκόσμια απήχηση, αλλά εκείνο αντιστάθηκε και επέζησε ως σήμερα. Ακόμη πιο βάναυσα, δυστυχώς, του φέρονται οι άνθρωποι. Όποιος έρθει, έστω και για λίγο, σε επαφή με το πολύπαθο μνημείο, θα αισθανθεί μεγάλη απογοήτευση και πικρία. Δύο αλυσίδες και δυο φθαρμένα σχοινιά προσπαθούν, απεγνωσμένα, να κρατήσουν έξω από το λιθόστρωτο τους απρόσκλητους επισκέπτες, για να το προστατέψουν. Κι αν κάποιοι τα βλέπουν και επιλέγουν μόνο να σταθμεύσουν τα αυτοκίνητά τους δίπλα τους, δε γίνεται το ίδιο και με τα σκουπίδια.

Σκουπίδια κάθε είδους, χαρτιά, αλουμινένια κουτάκια αναψυκτικών, ακαθαρσίες ζώων, άδειες συσκευασίες διαφόρων σνακ, διακοσμούν τα δύο τμήματα του Αρχαίου Διόλκου αλλά και τον αδιαμόρφωτο περιβάλλοντα χώρο, δημιουργώντας έναν αληθινό απέραντο σκουπιδότοπο.

Μια μισοσαπισμένη βάρκα έχει αράξει το γερασμένο γαλάζιο κουφάρι της πλάι στο δρόμο, λες και περιμένει τη σειρά της, μαζί με τα αυτοκίνητα, να περάσει απέναντι, αλλά οι υπεύθυνοι την ξεχνούν και οι περαστικοί τη μετατρέπουν σε μόνιμο σκουπιδοτενεκέ!

Χαλάσματα και μισογκρεμισμένα κτίσματα, παλιοσίδερα, ξύλα και μικροσωροί άμμου, που συνθέτουν το τοπίο, είναι μάλλον οι πρώτες υποδομές και τα πρώτα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν για τα έργα αναστήλωσης και διάσωσης του μνημείου, όταν αποφασιστεί! Δύο μικροσκοπικές πινακίδες της αρχαιολογικής υπηρεσίας, μια αριστερά και μια δεξιά του δρόμου, επιμένουν, μάταια, να τραβήξουν την προσοχή των περαστικών στο μνημείο, μοιραζόμενες την απογοήτευσή τους με μια μισοσπασμένη τσιμεντένια κολόνα που τις συντροφεύει, ενώ κάποιες διαφημιστικές ταμπέλες κάνουν αισθητή την παρουσία τους, αν και φαίνονται ταλαιπωρημένες από τη φθορά του χρόνου.

Μια εικόνα που δεν τιμά τον πολιτισμό μας και γίνεται  αντιληπτή καθημερινά από εκατοντάδες Έλληνες και ξένους  που διέρχονται με οχήματα από τη βυθιζόμενη γέφυρα της Ποσειδωνίας.

Η Δίολκος περιμένει, καρτερικά, όλους εκείνους τους αρμόδιους που ανησυχούν για την τύχη και την προστασία της, οδηγώντας την ταυτόχρονα σ΄ αυτή την απαράδεκτη κατάσταση, να τη βοηθήσουν. Να την βοηθήσουν πραγματικά, αδυνατώντας να κατανοήσει τη χρόνια αδιαφορία τους. Επιπλέον αναρωτιέται γιατί το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) την ανέσυρε από τη λήθη δύο φορές, τα έτη 2002 και 2009, επικαλούμενο τη διάσωσή της, για ν΄αποτελέσει τροχοπέδη στην κατασκευή της μαρίνας σκαφών, ανειλημμένη υποχρέωση του Καζίνο.

Έχω την αίσθηση ότι η Δίολκος θα προτιμούσε να είχε ανάψει, από το ΚΑΣ, το πράσινο φως του φωτεινού σηματοδότη, που κι΄αυτός συνυπάρχει μέσα στο κάδρο της περιοχής της Διόλκου, για την κατασκευή της μαρίνας και όχι το κόκκινο. Γιατί αυτό θα είχε σαν αποτέλεσμα, τόσο την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής όσο και την αναγκαστική αφύπνιση των αρμοδίων για τη συντήρηση και ανάδειξη της Διόλκου. Έτσι όπως είναι σήμερα, μέχρι πότε θ’ αντέξει;