Το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης προκαλεί δέος και παγκόσμιο ενδιαφέρον. Κάθε βήμα μια έκπληξη, από τον Αύγουστο, οπότε και δόθηκαν στη δημοσιότητα οι πρώτες …
φωτογραφίες των ακέφαλων Σφιγγών, η ανασκαφική ομάδα προχωρά στα ενδότερα του τύμβου με χειρουργική ακρίβεια.
Αν και οι αρχαιολόγοι ευελπιστούσαν να ολοκληρώσουν την ανασκαφή σε σύντομο χρονικό διάστημα, τα εμπόδια που εμφανίστηκαν στο διάβα τους έβαλαν προσωρινό φρένο στις εργασίες.
Τα προβλήματα στατικότητας του ταφικού μνημείου προκάλεσαν πονοκέφαλο στους επιστήμονες με αποτέλεσμα να αναζητήσουν ασφαλέστερους τρόπους διείσδυσης στα άδυτα του λόφου Καστά.
Οι καρυάτιδες
Το μυστικό της καταγωγής τους κρύβουν στα δάχτυλα των ποδιών τους οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης… Σύμφωνα με ορισμένους αρχαιολόγους, η μορφολογία των κάτω άκρων τους δηλώνει πασιφανώς την ελληνική τους ταυτότητα. Άλλοι συνάδελφοί τους όμως είναι πολύ πιο επιφυλακτικοί, επισημαίνοντας ότι, ακριβώς αυτό που ονομάζεται «ελληνικό πόδι» στη γλυπτική μπορεί να ενισχύει την άποψη περί της ρωμαϊκής προέλευσης των Καρυάτιδων.
Όπως φάνηκε μόλις αποκαλύφθηκαν ως τα βάθρα τους, οι Κόρες της Αμφίπολης θα μπορούσαν να αποτελούν υπόδειγμα πλαστικής απόδοσης ενός κανόνα της γλυπτικής: Το μεσαίο δάχτυλο του ποδιού αποδίδεται στα αγάλματα πάντα ως μακρύτερο του μεγάλου δαχτύλου. Επίσης, το τρίτο δάχτυλο είναι σημαντικά πιο μικρό και φουσκωτό. Αυτό είναι το χαρακτηριστικό που έμεινε στην ιστορία της τέχνης ως «πους ο ελληνικός».
Το μακρύτερο μεσαίο δάχτυλο θεωρούνταν δείγμα ευγενούς καταγωγής και, μια δοξασία που ενισχύθηκε, διαδόθηκε και επικράτησε κυρίως κατά την περίοδο των κατακτήσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σε σαφή διάκριση από το «αιγυπτιακό πόδι», τύπο στον οποίον το μεγάλο δάχτυλο προεξέχει, το «ελληνικό πόδι» καθιερώθηκε ακόμη και στην αιγυπτιακή τέχνη, ιδιαίτερα μετά από τη δυναστεία που ίδρυσε ο Πτολεμαίος, ο Μακεδόνας στρατηγός του Αλεξάνδρου.
Παρόλ” αυτά, όπως υπογραμμίζουν ειδικοί στην αρχαία γλυπτική, το «ελληνικό πόδι» όπως αυτό που διακρίνεται εμφανώς πάνω από τα κρηπιδωτά υποδήματα των Καρυάτιδων, αποτελούσε κοινό τόπο, τόσο πριν από την εποχή της ακμής των Μακεδόνων όσο και πολύ μετά από αυτήν. Η γοητεία που ασκούσε στους καλλιτέχνες το προεξέχον μεσαίο δάχτυλο του ποδιού, το διατήρησε δημοφιλές και επίκαιρο σχεδόν επ” άπειρον: Η πορεία του «ελληνικού ποδός» ξεκινά από την αρχαία ελληνική γλυπτική, περνά στη ρωμαϊκή, αναγεννάται με τις κάθε είδους νεο-κλασσικιστικές τάσεις και φτάνει ακόμη και ως τα πελώρια πέλματα του Αγάλματος της Ελευθερίας.
Η γαλλική ονομασία του «ελληνικού ποδιού» είναι επίσης ενδεικτική των θεωριών που έχουν διατυπωθεί γύρω από αυτό: Εκτός από «pied grec» («ελληνικό πόδι»), οι Γάλλοι το αποκαλούν και «pied de Néanderthal», καθώς το προεξέχον μεσαίο δάχτυλο θεωρείται αταβιστικό κατάλοιπο της προέλευσης του ανθρώπου από τους πιθηκοειδείς συγγενείς του στο ζωικό βασίλειο.
Η προέκταση της χρήσης του «ελληνικού ποδιού», τόσο στην τέχνη πριν από την ελληνιστική περίοδο όσο και μετά από αυτήν, αφήνει κάποια περιθώρια επίρρωσης της θεωρίας περί ρωμαϊκής καταγωγής των Καρυάτιδων. Με το ίδιο κριτήριο όμως, επιβεβαιώνεται η ελληνικότητα των επιβλητικών γυναικείων αγαλμάτων στον τάφο της Αμφίπολης.
Ανώτατο στέλεχος του Υπουργείου διευκρίνισε στην ηλεκτρονική εφημερίδα ότι δεν αποκλείεται τα επόμενα 24ωρα να εκδοθεί νέο ανακοινωθέν-έκπληξη.
Παράλληλα ο υπουργός Πολιτισμού Κωνσταντίνος Τασούλας, σε συνέντευξή του στο zougla.gr, έβαλε φρένο στην παραφιλολογία και σε δημοσιεύματα που τον ήθελαν να έχει δηλώσει πως ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου δεν είναι απίθανο να βρίσκεται στην Αμφίπολη.
Όπως ο ίδιος διευκρίνισε: «Το ίδιο το μνημείο θα δείξει ποιος είναι ο ένοικος του τάφου, που προφανώς θα είναι αντίστοιχος του μεγαλείου του ταφικού μνημείου. Όσον αφορά στα σενάρια για τον Μέγα Αλέξανδρο, μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες για την ταφή του στην Αμφίπολη».
Ο 4ος θάλαμος
Μεγάλο το ενδιαφέρον για τον 4ο θάλαμο στον λόφο Καστά στην Αμφίπολη. Οι αρχαιολόγοι εστιάζουν πλέον στον τέταρτο θάλαμο, και στον τρόπο εισόδου.
Κατά τη διάρκεια δειγματοληπτικού ελέγχου με χειροκίνητο γεωτρύπανο, εντοπίστηκε νέο μαρμάρινο θύρωμα ανοίγματος 0,96 μ. (μικρότερο από τα προηγούμενα), στον βόρειο τοίχο του τρίτου χώρου.
Πλέον περιμένουν να προχωρήσει η ανασκαφή και αναμένουν τα αποτελέσματα, περιμένοντας ο τέταρτος θάλαμος να λύσει το μύστηριο.
Φωτογραφίες από την παρουσίαση στο συμπόσιο της Θεσσαλονίκης:
Aναπαράσταση του Λέοντος της Αμφίπολης στον λόφο Καστά
Από τον τάφο της Πύδνας στον τάφο της Αμφίπολης
Στην Αμφίπολη ο τύμβος (σύμφωνα με τις μέχρι τώρα πληροφορίες) κατασκευάστηκε το τελευταίο τρίτο του 4ου αι. π. Χ., σε μια εποχή έντονων αρχιτεκτονικών μεταρρυθμίσεων. Μια εποχή που συντελούνταν έντονες αλλαγές εκτός από την αρχιτεκτονική αλλά και σε άλλα στοιχεία της ζωής των Ελλήνων. Το τεράστιο Ελληνικό Βασίλειο είχε εξαπλωθεί στα πέρατα του γνωστού, καθ” ημάς τότε, κόσμου. Νέες σκέψεις θεωρήσεις και συμβάντα υπήρχαν στον κόσμο αυτόν.
Όπως αναφέρει ο «αρχαιογνώμων», μία περίπτωση ταφικής αρχιτεκτονικής των Ελλήνων του μακεδονικού βασιλείου που ίσως βοηθήσει να κατανοήσουμε το μέγεθος και την σπουδαιότητα του τύμβου Καστά είναι ο τάφος της Πύδνας.
(1 . Ο τάφος στην Πύδνα – 2. Τα μέχρι τώρα στοιχεία του τύμβου Καστά. – Ο τάφος 1 έχει έναν έντεκα μέτρων καμαροσκέπαστο δρόμο και τρεις αίθουσες με θόλους, σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς μέχρι τότε ένα ή δύο θολωτούς θαλάμους. Πρωτόγνωρος και ο δόμος του τύμβου Καστά. Εδώ διαφαίνεται ότι η περίοδος που κατασκευάστηκε και ο τύμβος στην Αμφίπολη πρέπει να είναι εποχή νεωτερισμών.)
Ο τάφος στην Πύδνα
Είναι ένας τάφος που χρονολογείται στο τελευταίο τρίτο του τέταρτου αιώνα, έχει ανακαλυφθεί στην Πύδνα, ανατολικά της Βεργίνας, στην ίδια ακριβώς περίοδο που κατασκευάστηκε, σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση, ο τύμβος Καστά.
Η πρόσοψη περιλαμβάνει μια σχηματική πόρτα κατασκευασμένη από μάρμαρο, διακοσμημένη και μιμούμενη το ξύλο, με μαρμάρινα σκαλοπάτια και υπέρθυρο. Επιπλέον, δύο ψευδή μαρμάρινα παράθυρα στο ίδιο μορφολογικό περίγραμμα με την πόρτα και με διακόσμηση τα μετακιόνια της πρόσοψης. Εδώ αναφέρεται ότι τα χαρακτηριστικά του τάφου είναι απολύτως μοναδικά σε σύγκριση με άλλους μακεδονικούς τάφους.
(Σχέδιο του τάφου του «Heuzey’s » στον Κορινό της Πύδνας. Οι Αιγές, ήταν η πρωτεύουσα του μακεδονικού βασιλείου το οποίο κυβερνούσε η δυναστεία των Αργεαδών από το 650 π.Χ. Όταν αρχαιολόγοι είχαν δείξει ενδιαφέρον για τους λόφους γύρω από την Βεργίνα ήδη από το 1850 υποψιαζόμενοι ότι μπορεί να ήταν ταφικά μνημεία, τότε άρχισαν οι ανασκαφές, το έτος 1861 υπό την επιτήρηση του Γάλλου αρχαιολόγου Leon Heuzey, ο οποίος υποστηριζόταν από τον αυτοκράτορα Ναπολέοντα Γ’. Τότε βρέθηκαν τμήματα του βασιλικού ανακτόρου. Παρ” όλα αυτά οι ανασκαφές σταμάτησαν για τον κίνδυνο της ελονοσίας. Τότε βρέθηκε και ο εν λόγω τάφος και για αυτό τον ονομάζουν έτσι.)
Αρχιτεκτονικά, στον τάφο στην Πύδνα, η πρόσοψη του δρόμου είναι απλή, και το υπέρθυρο και τα σκαλοπάτια κλίμακας είναι κατασκευασμένα από πωρόλιθο. Αυτή η μέθοδος, με πωρόλιθο, εφαρμόζεται επίσης για να σφραγίσει την είσοδο στον δρόμο εντός του τάφου. Παρά το γεγονός ότι η είσοδος στον δρόμο είναι 40 εκατοστά φαρδύτερη από την πρόσοψη του τάφου και ήταν ορατή στο κοινό κατά τη διάρκεια ταφικών τελετών, η πρόσοψη στην είσοδο του δεύτερου θαλάμου φέρει όλο τον αρχιτεκτονικό διάκοσμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου