οικογένεια και έχοντας μάθει πολλά μόνος του για την αρβανίτικη παράδοση έκανε πολύχρονες
έρευνες πάνω στο αντικείμενο.
Τα Αρβανίτικα δεν είναι διάλεκτος της επίσημης Αλβανικής γλώσσας, αλλά αντίθετα η αρβανίτικη
είναι μία αρχαία γλώσσα από την οποία κατάγεται η νεώτερη τοσκική διάλεκτος, που υιοθετήθηκε
από το αλβανικό κράτος ως επίσημη γλώσσα του κράτους. Η αρβανίτικη είναι γλώσσα αυτόνομη
και η σημερινή αλβανική γλώσσα μία διάλεκτος της. Απλά οι Αρβανίτες ποτέ δεν θεώρησαν τους
εαυτούς τους ξεχωριστό έθνος από τους Έλληνες, όπου και να βρέθηκαν στην γη, σε
οποιαδήποτε ιστορική περίοδο, εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Έγραφαν με ελληνικό αλφάβητο, μιλούσαν και έγραφαν ελληνικά και στις αρβανίτικες
Έγραφαν με ελληνικό αλφάβητο, μιλούσαν και έγραφαν ελληνικά και στις αρβανίτικες
εκκλησίες υπήρχε το ελληνορθόδοξο τυπικό πάντα. Ενώ ο πληθυσμός του αλβανικού
κράτους, που ιδρύθηκε το 1913, θέλησε να υιοθετήσει ξεχωριστό αλφάβητο, να κάνει
μία νότια αλβανική γλώσσα της Βορείου Ηπε
ίρου επίσημη γλώσσα με πολλά δάνεια από τα τουρκικά, τα ιταλικά, τα γαλλικά και τα
αγγλικά. Για να δηλώσει ότι είναι πραγματικό έθνος και για να μην αφομοιωθεί με τους
συγγενείς Έλληνες των γειτονικών περιοχών.
Από πού όμως κατάγονται οι Αρβανίτες και ποια η προέλευση της παράξενης γλώσσας
Από πού όμως κατάγονται οι Αρβανίτες και ποια η προέλευση της παράξενης γλώσσας
τους. Θα πρέπει να πάμε πολύ πίσω στον χρόνο καθώς επιστήμονες έχουν βρει συγγένειες
και ομοιότητες με την ομηρική γλώσσα. Οπότε μιλάμε τουλάχιστον για το 1.500-1.000 π.Χ.
στην περιοχή που είναι σήμερα η Μακεδονία, η Ήπειρος, η Αλβανία και τα Σκόπια. Εκεί
κατοικούσαν οι Βρύγες μία πολεμική θρακική φυλή, πολυπληθής και πολιτισμένη που
κατοικούσε στο μεγαλύτερο μέρος των σημερινών Βαλκανίων.[1]
Μιλούσαν μία γλώσσα που
είχε κοινές ρίζες με την ελληνική και
ομοιότητες στην δομή της γλώσσας.
Ας μην ξεχνάμε ότι και οι Θράκες
ήταν Έλληνες πανάρχαιοι κι ας
θέλουν πολλοί ξένοι και εντόπιοι
επιστήμονες να τους παρουσιάσουν
σαν βαρβάρους ξεχωριστούς από
τους Έλληνες, λόγω του ότι οι Νότιοι
Έλληνες είχαν εξελιγμένο ελληνικό
αστικό πολιτισμό σε σχέση με τον
ξεπερασμένο αγροτικό πολιτισμό των
Θρακών. Βέβαια αυτό είναι λάθος.
Υπήρχαν πολλές «ταχύτητες» στον πολιτισμό των Ελλήνων, που δεν ήταν ενιαίος, αλλά
διαφοροποιημένος τοπικά.
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο οι Βρύγες ή Φρύγες θεωρούνται ο αρχαιότερος λαός του κόσμου.
Και να πως έγινε: Ο φαραώ Ψαμμήτιχος έδωσε δύο βρέφη σε έναν βοσκό και του είπε να
τα πάρει μαζί του και να τα μεγαλώσει σε πολύ απομονωμένο περιβάλλον στην ύπαιθρο.
Και να μην μιλήσει ποτέ μπροστά τους.
Κάποια στιγμή, αφού πέρασε καιρός και τα βρέφη έγιναν παιδιά που περπατούσαν, ενώ
άνοιξε την πόρτα στην καλύβα του αυτά ήλθαν αμέσως κοντά του και του ζήτησαν τροφή,
φωνάζοντας "βέκος".
Ο βοσκός το ανέφερε στον φαραώ και εκείνος ρώτησε τους σοφούς συμβούλους της
αυλής του. Σε ποια γλώσσα υπάρχει η λέξη βέκος και τι σημαίνει. Εκείνοι του είπαν βέκος
είναι στα φρυγικά το ψωμί. Και ο φαραώ έβγαλε το συμπέρασμα ότι οι Φρύγες είναι ο
αρχαιότερος λαός στον κόσμο! Και θα μου πείτε και τι σχέση έχει αυτή η ιστορία με τα
αρβανίτικα; Μα, στα αρβανίτικα μπουκ είναι το ψωμί, ο άρτος. Βέκος > βούκος > μπουκ
(ακόμη και σήμερα λέμε μπουκιά, κλπ.).
Η αρβανίτικη είναι μία πανάρχαια ελληνική διάλεκτος. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη όταν
ιδρύθηκε η ελληνική αποικία της Επιδάμνου, στο σημερινό λιμάνι του Δυρραχίου στην
Αλβανία, οι Κορίνθιοι άποικοι συνάντησαν Βρύγες και όχι Ιλλυριούς κατοίκους. Και μιλάμε
την ίδια περίπου εποχή με το περιστατικό με τον φαραώ και τον βοσκό.
Ακολούθησαν οι πόλεμοι με το βασίλειο της Μακεδονίας, για 200 περίπου χρόνια, και
ιδρύθηκαν παράλληλα με τις ελληνικές αποικίες των παραλίων και νέες πόλεις από τους
Μακεδόνες και Ηπειρώτες βασιλείς, όπως η Αντιγόνεια στο Τεπελένι και η Αντιπάτρεια στο
Μπεράτι της Αλβανίας.
Aργότερα ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Διοκλητιανός ονόμασε την περιοχή αυτή ρωμαϊκη
επαρχία, ως Ιλλυρία Ελληνική ή Νέα Ήπειρος, με πρωτεύουσα την Επίδαμνο, αποικία
των Κορινθίων. Από εκεί περνούσε διασχίζοντας όλη την κεντρική Αλβανία η Εγνατία
Οδός που κατέληγε στην νέα πρωτεύουσα των Ρωμαίων, την Κωνσταντινούπολη, το
Βυζάντιο, των Μεγαρέων αποίκων.
Ακολούθησε η βυζαντινή περίοδος που κράτησε 1.100 χρόνια. Από το Δυρράχιο καταγόταν
ο αυτοκράτορας Αναστάσιος ο Δίκορος. Είχε τον έναν οφθαλμό μαύρο και τον άλλο γαλανό
. Το Δυρράχιο καταστράφηκε από σεισμό και ο Αναστάσιος το ανοικοδόμησε κατασκευάζοντας
τα μεγαλύτερα και υψηλότερα τείχη στα Βαλκάνια. Τόσο μεγάλα που προχωρούσαν ιππείς
επάνω τους!
Αργότερα η περιοχή έγινε βυζαντινό διοικητικό Θέμα με πρωτεύουσα το Δυρράχιο. Υπήρξαν
και εποικισμοί σλάβων στα ορεινά, που δεν επηρέαζαν σοβαρά τον εντόπιο πληθυσμό, την
γλώσσα και την ορθόδοξη θρησκεία. Για 100 περίπου χρόνια εκεί συγκρούσθηκαν Βούλγαροι
και Βυζαντινοί μέχρι που νίκησαν οι Βυζαντινοί την εποχή του Βουλγαροκτόνου (1018 μ.Χ.).
Εκείνην την εποχή γίνονται οι πρώτες αναφορές σε Αρβανίτες της Ηπείρου και σε Αλβανούς
της Βόρειας Αλβανίας (Διοκλείας). Το αναφέρουν οι Βυζαντινοί ιστορικοί συγγραφείς της εποχής,
ο Μιχαήλ Ατταλειάτης και η πριγκήπισσα Άννα Κομνηνή. Το 1204 αλώθηκε η Κωνσταντινούπολη
από τους Φράγκους σταυροφόρους και ιδρύθηκε στην δυτική βυζαντινή Ελλάδα το Δεσποτάτο τ
ης Ηπείρου, με έδρα την Άρτα και με βασιλείς από την Δυναστεία των Κομνηνών.
Περιέλαβε όλην σχεδόν την Αλβανία μέχρι το Δυρράχιο στα Βόρεια. Εκείνους τους αιώνες
εμφανίζεται η περιοχή Άρβανον[2], ανάμεσα στις Βρυγηίδες (δηλ. των Βρυγών – νυν Πρέσπες)
λίμνες και το Δυρράχιο, σε ορεινή τοποθεσία, βόρεια της σημερινής Βορείου Ηπείρου.
Στα 1262-1282 εισβάλουν στην περιοχή οι Γάλλοι της Δυναστείας των Ανδεγαυών της Ιταλίας,
ηττώνται από τους Παλαιολόγους και παραιτούνται από την διεκδίκηση της Κωνσταντινούπολης
Αλλά οι περιοχές της Βόρειας Αλβανίας υιοθετούν τον καθολικισμό και ξεκινά η θρησκευτική
διαίρεση της χώρας.
Ο νότος παραμένει ορθόδοξος στο
Δεσποτάτο της Ηπείρου των Κομνηνών.
Έναν αιώνα αργότερα, στα 1320-1370
ξεκινά η κάθοδος των αρβανίτικων φυλών
της Ηπείρου προς την νότια Ελλάδα. Είχαν
προηγηθεί η κατάκτηση του Δεσποτάτου τ
ης Ηπείρου από τους Ιταλούς Ορσίνι των
Επτανήσων, τους Παλαιολόγους της
Κωνσταντινούπολης και τέλος τους
Σέρβους του Στέφανου Δουσάν.
Οι Αρβανίτες εγκαθίστανται μέχρι το
1400 στην Στερεά Ελλάδα, την Αττική,
την Εύβοια, την Πελοπόννησο, την
Θράκη…[3] Ενώ παράλληλα ξεκινά
η οθωμανική κατάκτηση των Βαλκανίων
και την Ελλάδας που θα κρατήσει ένα
περίπου αιώνα.
(*) Ο κ. Ισίδ. Σκληρός δεν είναι γλωσσολόγος. Απλώς ένας νεαρός ομιλητής της αρβανίτικης γλώσσας.
Βιβλιογραφία :
[1] Περισσότερα για τους Φρύγες βλ. ομιλία του Γ. Λεκάκη «Ο “χρυσός” μύθος του Μίδα,
οι Μακεδονο-Θράκες Φρύγες, ο Γόρδιος, το Γόρδιον και ο γόρδιος δεσμός που δόθηκε
στην Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας (ΕΜΑΕΜ), στο Εθνικό Ίδρυμα
Ερευνών, στις 2.2.2017.
http://www.arxeion-politismou.gr/2017/03/o-xrysos-mythos-tou-mida.html
[2] Βλ. και ομιλία του Γ. Λεκάκη «Η ελληνικότητα των Αρβανιτών», που δόθηκε στο
αρβανιτοχώρι Λέχοβο της Φλώρινας, στις 20.6.2015.
http://www.arxeion-politismou.gr/2017/02/blog-post_70.html
[3] βλ. και Γ. Λεκάκη – Φ. Μαλκίδη «Αρβανίτες από την Ήπειρο στην Θράκη», στην
εφημ. «Χρόνος» Κομοτηνής, 15.4.2015, επ’ ευκαιρίας σχετικού διημέρου συνεδρίου
του αρβανίτικου Συλλόγου «Ρέα» Κορινθίας, που έγινε στην Κόρινθο.
http://www.arxeion-politismou.gr/2017/01/Arvanites-apo-tin-Ipeiro-stin-Thraki.html
είχε κοινές ρίζες με την ελληνική και
ομοιότητες στην δομή της γλώσσας.
Ας μην ξεχνάμε ότι και οι Θράκες
ήταν Έλληνες πανάρχαιοι κι ας
θέλουν πολλοί ξένοι και εντόπιοι
επιστήμονες να τους παρουσιάσουν
σαν βαρβάρους ξεχωριστούς από
τους Έλληνες, λόγω του ότι οι Νότιοι
Έλληνες είχαν εξελιγμένο ελληνικό
αστικό πολιτισμό σε σχέση με τον
ξεπερασμένο αγροτικό πολιτισμό των
Θρακών. Βέβαια αυτό είναι λάθος.
Υπήρχαν πολλές «ταχύτητες» στον πολιτισμό των Ελλήνων, που δεν ήταν ενιαίος, αλλά
διαφοροποιημένος τοπικά.
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο οι Βρύγες ή Φρύγες θεωρούνται ο αρχαιότερος λαός του κόσμου.
Και να πως έγινε: Ο φαραώ Ψαμμήτιχος έδωσε δύο βρέφη σε έναν βοσκό και του είπε να
τα πάρει μαζί του και να τα μεγαλώσει σε πολύ απομονωμένο περιβάλλον στην ύπαιθρο.
Και να μην μιλήσει ποτέ μπροστά τους.
Κάποια στιγμή, αφού πέρασε καιρός και τα βρέφη έγιναν παιδιά που περπατούσαν, ενώ
άνοιξε την πόρτα στην καλύβα του αυτά ήλθαν αμέσως κοντά του και του ζήτησαν τροφή,
φωνάζοντας "βέκος".
Ο βοσκός το ανέφερε στον φαραώ και εκείνος ρώτησε τους σοφούς συμβούλους της
αυλής του. Σε ποια γλώσσα υπάρχει η λέξη βέκος και τι σημαίνει. Εκείνοι του είπαν βέκος
είναι στα φρυγικά το ψωμί. Και ο φαραώ έβγαλε το συμπέρασμα ότι οι Φρύγες είναι ο
αρχαιότερος λαός στον κόσμο! Και θα μου πείτε και τι σχέση έχει αυτή η ιστορία με τα
αρβανίτικα; Μα, στα αρβανίτικα μπουκ είναι το ψωμί, ο άρτος. Βέκος > βούκος > μπουκ
(ακόμη και σήμερα λέμε μπουκιά, κλπ.).
Η αρβανίτικη είναι μία πανάρχαια ελληνική διάλεκτος. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη όταν
ιδρύθηκε η ελληνική αποικία της Επιδάμνου, στο σημερινό λιμάνι του Δυρραχίου στην
Αλβανία, οι Κορίνθιοι άποικοι συνάντησαν Βρύγες και όχι Ιλλυριούς κατοίκους. Και μιλάμε
την ίδια περίπου εποχή με το περιστατικό με τον φαραώ και τον βοσκό.
Ακολούθησαν οι πόλεμοι με το βασίλειο της Μακεδονίας, για 200 περίπου χρόνια, και
ιδρύθηκαν παράλληλα με τις ελληνικές αποικίες των παραλίων και νέες πόλεις από τους
Μακεδόνες και Ηπειρώτες βασιλείς, όπως η Αντιγόνεια στο Τεπελένι και η Αντιπάτρεια στο
Μπεράτι της Αλβανίας.
Aργότερα ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Διοκλητιανός ονόμασε την περιοχή αυτή ρωμαϊκη
επαρχία, ως Ιλλυρία Ελληνική ή Νέα Ήπειρος, με πρωτεύουσα την Επίδαμνο, αποικία
των Κορινθίων. Από εκεί περνούσε διασχίζοντας όλη την κεντρική Αλβανία η Εγνατία
Οδός που κατέληγε στην νέα πρωτεύουσα των Ρωμαίων, την Κωνσταντινούπολη, το
Βυζάντιο, των Μεγαρέων αποίκων.
Ακολούθησε η βυζαντινή περίοδος που κράτησε 1.100 χρόνια. Από το Δυρράχιο καταγόταν
ο αυτοκράτορας Αναστάσιος ο Δίκορος. Είχε τον έναν οφθαλμό μαύρο και τον άλλο γαλανό
. Το Δυρράχιο καταστράφηκε από σεισμό και ο Αναστάσιος το ανοικοδόμησε κατασκευάζοντας
τα μεγαλύτερα και υψηλότερα τείχη στα Βαλκάνια. Τόσο μεγάλα που προχωρούσαν ιππείς
επάνω τους!
Αργότερα η περιοχή έγινε βυζαντινό διοικητικό Θέμα με πρωτεύουσα το Δυρράχιο. Υπήρξαν
και εποικισμοί σλάβων στα ορεινά, που δεν επηρέαζαν σοβαρά τον εντόπιο πληθυσμό, την
γλώσσα και την ορθόδοξη θρησκεία. Για 100 περίπου χρόνια εκεί συγκρούσθηκαν Βούλγαροι
και Βυζαντινοί μέχρι που νίκησαν οι Βυζαντινοί την εποχή του Βουλγαροκτόνου (1018 μ.Χ.).
Εκείνην την εποχή γίνονται οι πρώτες αναφορές σε Αρβανίτες της Ηπείρου και σε Αλβανούς
της Βόρειας Αλβανίας (Διοκλείας). Το αναφέρουν οι Βυζαντινοί ιστορικοί συγγραφείς της εποχής,
ο Μιχαήλ Ατταλειάτης και η πριγκήπισσα Άννα Κομνηνή. Το 1204 αλώθηκε η Κωνσταντινούπολη
από τους Φράγκους σταυροφόρους και ιδρύθηκε στην δυτική βυζαντινή Ελλάδα το Δεσποτάτο τ
ης Ηπείρου, με έδρα την Άρτα και με βασιλείς από την Δυναστεία των Κομνηνών.
Περιέλαβε όλην σχεδόν την Αλβανία μέχρι το Δυρράχιο στα Βόρεια. Εκείνους τους αιώνες
εμφανίζεται η περιοχή Άρβανον[2], ανάμεσα στις Βρυγηίδες (δηλ. των Βρυγών – νυν Πρέσπες)
λίμνες και το Δυρράχιο, σε ορεινή τοποθεσία, βόρεια της σημερινής Βορείου Ηπείρου.
Στα 1262-1282 εισβάλουν στην περιοχή οι Γάλλοι της Δυναστείας των Ανδεγαυών της Ιταλίας,
ηττώνται από τους Παλαιολόγους και παραιτούνται από την διεκδίκηση της Κωνσταντινούπολης
Αλλά οι περιοχές της Βόρειας Αλβανίας υιοθετούν τον καθολικισμό και ξεκινά η θρησκευτική
διαίρεση της χώρας.
Ο νότος παραμένει ορθόδοξος στο Δεσποτάτο της Ηπείρου των Κομνηνών.
Έναν αιώνα αργότερα, στα 1320-1370
ξεκινά η κάθοδος των αρβανίτικων φυλών
της Ηπείρου προς την νότια Ελλάδα. Είχαν
προηγηθεί η κατάκτηση του Δεσποτάτου τ
ης Ηπείρου από τους Ιταλούς Ορσίνι των
Επτανήσων, τους Παλαιολόγους της
Κωνσταντινούπολης και τέλος τους
Σέρβους του Στέφανου Δουσάν.
Οι Αρβανίτες εγκαθίστανται μέχρι το
1400 στην Στερεά Ελλάδα, την Αττική,
την Εύβοια, την Πελοπόννησο, την
Θράκη…[3] Ενώ παράλληλα ξεκινά
η οθωμανική κατάκτηση των Βαλκανίων
και την Ελλάδας που θα κρατήσει ένα
περίπου αιώνα.
(*) Ο κ. Ισίδ. Σκληρός δεν είναι γλωσσολόγος. Απλώς ένας νεαρός ομιλητής της αρβανίτικης γλώσσας.
Βιβλιογραφία :
[1] Περισσότερα για τους Φρύγες βλ. ομιλία του Γ. Λεκάκη «Ο “χρυσός” μύθος του Μίδα,
οι Μακεδονο-Θράκες Φρύγες, ο Γόρδιος, το Γόρδιον και ο γόρδιος δεσμός που δόθηκε
στην Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας (ΕΜΑΕΜ), στο Εθνικό Ίδρυμα
Ερευνών, στις 2.2.2017.
http://www.arxeion-politismou.gr/2017/03/o-xrysos-mythos-tou-mida.html
[2] Βλ. και ομιλία του Γ. Λεκάκη «Η ελληνικότητα των Αρβανιτών», που δόθηκε στο
αρβανιτοχώρι Λέχοβο της Φλώρινας, στις 20.6.2015.
http://www.arxeion-politismou.gr/2017/02/blog-post_70.html
[3] βλ. και Γ. Λεκάκη – Φ. Μαλκίδη «Αρβανίτες από την Ήπειρο στην Θράκη», στην
εφημ. «Χρόνος» Κομοτηνής, 15.4.2015, επ’ ευκαιρίας σχετικού διημέρου συνεδρίου
του αρβανίτικου Συλλόγου «Ρέα» Κορινθίας, που έγινε στην Κόρινθο.
http://www.arxeion-politismou.gr/2017/01/Arvanites-apo-tin-Ipeiro-stin-Thraki.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου