ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

Η παρουσία και η αντιμετώπιση των Ελλήνων στις ΗΠΑ τον 20^ο αιώνα

Γράφει ο Γρηγόρης Μάρκου / απόφοιτος του τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας Δ.Π.Θ.

Η μετανάστευση είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο το ποιο εκφράζει την αναγκαστική φυγή κάποιων πληθυσμών από τις χώρες τους και την εγκατάσταση τους σε νέες. Οι λόγοι είναι πολυποίκιλοι όπως για παράδειγμα ο πόλεμος, η οικονομική κρίση, η φτώχεια, τα δικτατορικά καθεστώτα κτλ.

Οι Έλληνες είναι ένας λαός ο οποίος μετανάστευε κάθε φορά που τα πράγματα δυσκόλευαν στην Ελλάδα. Τον 20 αι. έφυγαν μαζικά προς πολλές περιοχές του πλανήτη χιλιάδες. Πολλοί από αυτούς αποφάσισαν να εγκατασταθούν στις ΗΠΑ, οι οποίες ήταν άλλωστε και μια χώρα μεταναστών, που έδινε πολλές υποσχέσεις. Πάνω από 800.000 ήταν αυτοί οι οποίοι έφτασαν στην Αμερική σε διάφορες περιόδους. Η αρχική μαζική εισροή πραγματοποιήθηκε την εποχή της εντατικής εκβιομηχάνισης του Νέου Κόσμου και εξασθένησε από το 1980 και μετά.

Η αρχική αντιμετώπιση των μεταναστών δεν ήταν η καλύτερη. Οι αμερικανοί πολίτες παρακολουθώντας την τεράστια εισροή μεταναστών στις ΗΠΑ, διαμαρτυρηθήκαν έντονα στον πρόεδρο τους, υποστηρίζοντας ότι οι μετανάστες αυξάνουν την εγκληματικότητα και μεταφέρουν επικίνδυνες μολυσματικές ασθένειες. Η αμερικανική κυβέρνηση απάντησε στις φωνές διαμαρτυρίας των πολιτών της, δημιουργώντας ένα κέντρο εξέτασης των μεταναστών, στο “Ellis Island”, ένα μικρό νησί στα ανοιχτά του Μανχάταν, από όπου πέρασαν μισό εκατομμύριο Έλληνες. Στο μικρό αυτό νησί οι υποψήφιοι πολίτες των ΗΠΑ, περνούσαν από μια σειρά εξετάσεων και ανακρίσεων. Όσοι θεωρούνταν ύποπτοι στα μάτια των επιθεωρητών, επέστρεφαν στην πατρίδα τους.

Οι Έλληνες που κατάφερναν να περάσουν τα σύνορα των ΗΠΑ και να ξεκινήσουν την νέα τους ζωή -συνήθως ως εργάτες και μικροπωλητές- πέρα από τις δυσκολίες που είχαν σχετικά με την επιβίωση τους και την προσαρμογή τους εκεί, είχαν να αντιμετωπίσουν την δυσφορία και την προκατάληψη των αμερικανών πολιτών. Κατηγορούνταν για όλα τα κακά της κοινωνίας τους και γι’ αυτό η αστυνομία τους είχε στο στόχαστρο από νωρίς. Στα επίσημα εγκληματολογικά έγγραφα του Σικάγο, οι Έλληνες βρισκόντουσαν στην πρώτη θέση μεταξύ πολλών εθνικοτήτων, κυρίως για βιασμούς και απαγωγές. Σε αυτό υπάρχει μια δόση αλήθειας, καθώς οι Έλληνες συνδεόντουσαν, μεμονωμένα συνήθως, με τον υπόκοσμο των ΗΠΑ. Παρόλα αυτά οι περισσότεροι έπεφταν θύματα προκατάληψης, κυρίως λόγο των επαγγελμάτων που ακολουθούσαν.

Όταν ο αριθμός των Ελλήνων είχε αυξηθεί σημαντικά, η ρατσιστική τρομοκρατική οργάνωση Κου-κλουξ-κλαν, κυνήγησε τους Εβραίους, τους  Καθολικούς και τους Έλληνες το ίδιο δυνατά με τους έγχρωμους. Στον νότο, οι νόμοι για τους μαύρους εφαρμόζονταν και απέναντι στους Έλληνες με την ίδια σφοδρότητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ότι στο σινεμά, η πλατεία ήταν πάντα για τους λευκούς και ο εξώστης για τους «άλλους». Επίσης όταν άρχισαν να λειτουργούν τα πρώτα ελληνικά εστιατόρια στις ΗΠΑ, οι συντηρητικοί αμερικανοί αντέδρασαν έντονα. Μια πινακίδα εστιατορίου έγραφε: Όχι Ποντίκια, όχι Έλληνες, 100% αμερικανικό.  Οι ταλαιπωρημένοι μετανάστες έβλεπαν καθημερινά να λεηλατούνται και να καταστρέφονται τα μαγαζιά που με τόσο κόπο έκτισαν, δουλεύοντας σαν εργάτες και μικροπωλητές για ώρες.

Παρά τις πολλές αντιξοότητες όμως, κατάφεραν με το πέρασμα των χρόνων να φτιάξουν τις οικογένειες τους και τις δουλειές τους, να ιδρύσουν την δική τους κοινότητα, τους δικούς τους θεσμούς και οργανώσεις και τον δικό τους Τύπο. Τα συναισθήματα των αμερικανών απέναντι στους μετανάστες, άλλαξαν με τον καιρό. Οι Έλληνες έπαψαν να είναι για αυτούς τα μιάσματα της κοινωνίας. Οι απόγονοι των μεταναστών, οι οποίοι ως επί το πλείστον ασχολήθηκαν με επαγγέλματα της μεσαίας τάξης, αντιμετωπίζονταν διαφορετικά από τους προγόνους τους. Τα νέα παιδιά απέκτησαν μεγαλύτερο επίπεδο μόρφωσης από πολλούς αμερικανούς και αρκετά από αυτά διακρίθηκαν σε διάφορους τομείς. Η ελληνοαμερικανική ιστορία χαρακτηρίστηκε έτσι από μια κοινωνική ανέλιξη.