Η γεωλογία της ευρύτερης περιοχής Λουτρακίου

Η γεωλογία της ευρύτερης περιοχής Λουτρακίου

Η γεωλογία της ευρύτερης περιοχής Λουτρακίου
Ο ορεινός όγκος της αεροφωτογραφίας είναι η προς δυσμάς απόληξη των Γερανείων,  η χερσόνησος της Περαχώρας,  ένα επιβλητικό ορεινό τοπίο σε άμεση γειτονία με τη θάλασσα, με έντονα χαρακτηριστικά τεκτονισμού και διάβρωσης. Υπάρχουν δύο επιμέρους έντονα διακριτές μορφολογικές ενότητες κατά μήκος της θάλασσας, αποτέλεσμα της γεωλογίας, της τεκτονικής και της ανθρώπινης επέμβασης: ο ορεινός όγκος, και η επίπεδη, κυρίως αστική περιοχή της πόλης του Λουτρακίου, με πυκνή δόμηση και ευθύγραμμες χαράξεις δρόμων, παράλληλων στη θάλασσα.
Η χερσόνησος της Περαχώρας (βλ. Σχήμα 1) αποτελεί ένα ύβωμα (horst) που οριοθετείται από ρήγματα (ή συστήματα παραλλήλων ρηγμάτων): προς βορρά το ρήγμα του νότιου κρημνού του κόλπου των Αλκυονίδων και προς νότο το ρήγμα του Λουτρακίου. Το ύψος των Γερανείων στη φωτογραφία φθάνει έως τα 1.000 περίπου μέτρα (1.351 μ. μέγιστο ύψος, ανατολικότερα). Το σύστημα παραλλήλων ρηγμάτων του Λουτρακίου αποτυπώνεται έντονα και στην αεροφωτογραφία: είναι το ίχνος της γραμμής που χωρίζει την  αραιά φυτοκαλυμμένη υπώρεια με μέτρια κλίση, από τη γυμνή πλαγιά με απότομη κλίση πάνω από την απόληξη της πόλης του Λουτρακίου. Το γυμνό απότομο πέτρωμα είναι ασβεστόλιθοι τριαδικής (περί τα 200 εκ. χρόνια) ηλικίας, ενώ το αραιά φυτοκαλυμμένο κατά μήκος και κάτω από το ρήγμα είναι σύγχρονα πλευρικά κορήματα που προήλθαν από τη ρηγματογένεση και τεκτονική καταπόνηση και πλειοτεταρτογενείς αποθέσεις, όπου η έλλειψη συνεκτικότητας και η ήπια κλίση επέτρεψαν την εδαφογένεση (βλ. Σχήμα 2). Το ρήγμα αυτό χαρακτηρίζεται ως συνεχούς δράσης, αφού παρατηρείται σε διαδοχικές παράλληλες επιφάνειες μεταξύ των ασβεστόλιθων και των νεογενών αποθέσεων ή/και των τεταρτογενών αποθέσεων (βλ. Εικόνα 1), ενώ οι πιο πρόσφατες κινήσεις έχουν επηρεάσει τις ίδιες τις τεταρτογενείς αποθέσεις. Η σαφήνεια των χαρακτήρων στις φωτογραφίες οφείλεται και στο γενικά γυμνό ορεινό τοπίο, αποτέλεσμα της μεγάλης πυρκαγιάς που υπέστη η περιοχή τον Αύγουστο του 1986.
Το ρήγμα του Λουτρακίου (το οποίο είναι συνέχεια του ρήγματος της Κακιάς Σκάλας) έχει διεύθυνση Α-Δ, ενώ στη συνέχεια κάμπτεται ελαφρά σε ΑΝΑ-ΔΒΔ, κατά μήκος της παραλίας προς τα δυτικά. Σ’ αυτό οφείλεται και η παράξενη μορφολογία της ακτογραμμής του Λουτρακίου, υπό μορφή γωνίας. Το ρήγμα αυτό των Γερανείων οριοθετεί τη βόρεια πλευρά της λεκάνης (graben) των νεογενών (πλειοκαινικών-πλειοπλειστοκαινικών, 5 εκ. χρόνια και εντεύθεν) ιζημάτων, ενώ το παράλληλο ρήγμα του Κατακαλίου (στην Πελοπόννησο) οριοθετεί τη νότια, των Ονίων πλευρά. Οι ορεινοί αυτοί όγκοι συνίστανται από πετρώματα παλαιότερης ηλικίας (μεσοζωικής, 200 εκ. χρόνια) και άλλου κύκλου (αλπικού), που προεξείχαν σαν νησιά της θάλασσας του νεογενούς, μετά τη ρήξη και κατακρήμνιση του ενδιάμεσου τμήματος και τη δημιουργία ενός βυθίσματος που καλύφθηκε από ιζήματα (βλ. Σχήμα 2). Τη διαδοχή αυτών των πετρωμάτων, καθώς και τα συστήματα ρηγμάτων που τα διασχίζουν, βλέπουμε κατά μήκος της παρακείμενης  διώρυγας της Κορίνθου (απόσταση 5 χλμ. από το Λουτράκι), η οποία δεσπόζει στο κέντρο σχεδόν του τεκτονικού βυθίσματος αυτού, που σήμερα βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας (βλ. Εικόνα 2).

Η θαλάσσια ακτογραμμή της αεροφωτογραφίας κάτω από τον ορεινό όγκο, συμπίπτει με την προέκταση του ρήγματος του Λουτρακίου, είναι απότομη, αφού οι απότομες ρηξιγενείς κλιτείς της ξηράς συνεχίζονται και υποθαλάσσια. Το ρήγμα του Λουτρακίου διαμόρφωσε, καθώς φαίνεται, τον κόλπο της Κορίνθου. Συνέπεια της τεκτονικής είναι και η υψηλή σεισμικότητα της περιοχής, ένα γεγονός καταγεγραμμένο από την αρχαιότητα, καθώς και η ηφαιστειότητα που εκδηλώνεται στο παρακείμενο ηφαίστειο του Σουσακίου, στα τελευταία στάδια ηφαιστειότητας (σολφατάρες) σήμερα. Θυμίζουμε ότι στις 24/2/81 ο ανατολικός Κορινθιακός ήταν το επίκεντρο μεγάλου σεισμού με δημιουργία ρηγμάτων, κατολισθήσεων, επιφανειακών ρηγματώσεων και άλλων επιφανειακών εκδηλώσεων, καθώς και πλήθος καταστροφών σε κτίσματα. Είναι ευτύχημα ότι στο σεισμό αυτό το ενεργό ρήγμα του Λουτρακίου δεν αντέδρασε, μολονότι υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για ιστορικά πρόσφατες ενεργοποιήσεις του. Αιτία όλων αυτών των φαινομένων είναι ότι η ευρύτερη περιοχή βρίσκεται κάτω από ένα σύγχρονο εφελκυστικό σεισμοτεκτονικό καθεστώς, ανήκει σε ζώνη γενικά υψηλής σεισμικής επικινδυνότητας και έχει πληγεί από πολλούς και μεγάλους σεισμούς (6,7 και 6,8 R) και κατατάσσεται στην κατηγορία ΙΙΙ.
Μια σημαντική συνέπεια της τεκτονικής για τις ανθρώπινες δραστηριότητες και για την ανάπτυξη της πόλης του Λουτρακίου, είναι η ύπαρξη των ιαματικών πηγών που  αναβλύζουν από μεγάλο βάθος σε πολλά σημεία της παραλιακής περιοχής στους πρόποδες των Γερανείων, σε μήκος περίπου 750 μέτρων. Στη διάρκεια της διαδρομής του το νερό φιλτράρεται από τα πετρώματα που συναντά στην πορεία του και εμπλουτίζεται με σπάνια μέταλλα και ιχνοστοιχεία που το καθιστούν πολύτιμο για την υγεία, ιδιότητες γνωστές ήδη από την αρχαιότητα. Στα νεότερα χρόνια τα πρώτα λουτρά κατασκευάστηκαν το 1876 και απέκτησαν κοσμοπολίτικο χαρακτήρα με ξενοδοχεία, κέντρα διατροφής και αναψυχής (π.χ. εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία, το πρώτο καζίνο στην Ελλάδα το 1930 κ.λπ.). Ακόμη διασώζονται κάποια  κτίσματα αισθητικής του μεσοπολέμου ή της δεκαετίας του '50, όπως π.χ. το κτίριο του ΕΟΤ στο βορειοδυτικότερο άκρο της πόλης του Λουτρακίου, στο δρόμο που οδηγεί προς Περαχώρα, ένα κυκλικό κτίριο της εποχής του Μεσοπολέμου (1935 – βλ. Εικόνα 3), διακοσμημένο με ψηφιδωτά. Μετά από μια περίοδο νοσταλγικής decadence, σήμερα μέσα σε ένα κλίμα ανανέωσης και στροφής προς την περιποίηση του σώματος και την απόλαυση, τα κτήρια έχουν επισκευαστεί (όχι πάντα με τον καλύτερο τρόπο), ενώ καινούρια σύγχρονα κτίσματα, ξενοδοχεία, κέντρα θαλασσοθεραπείας, κέντρα διασκέδασης, και κυρίως πολυκατοικίες παραθεριστικής κατοικίας, έχουν κατακλύσει τον οικισμό και έχουν δημιουργήσει έναν πυκνό αστικό ιστό κατά μήκος της παραλιακής ζώνης και σε επαφή με το παράλιο κύμα. Πρόκειται για  άναρχη δόμηση σε ένα ευαίσθητο τοπίο, με μεγάλο βαθμό επικινδυνότητας από σεισμούς.

Ε.Θ.

Theodossiou - Drandaki, I. (1990) Etat d’environnement et dynamique des milieux physiques, DΕΑ Paris1.

     Perahora.gr                     
 greekscapes