Περαχώρα : "Καλώς την τη Σαρακοστή"

«Καλώς την τη Σαρακοστή, με σκόρδα, με κρεμμύδια και με τα κρεμμυδόφυλλα, καλώς τα μουσαφίρια» τραγουδούν - γύρω από τις φωτιές που καίνε τις νύχτες του Τριωδίου - οι κάτοικοι στην Περαχώρα Κορινθίας, βαδίζοντας προς τη Μεγάλη Σαρακοστή, τη μακρά περίοδο νηστείας και προετοιμασίας για το Πάσχα.

Βασικό έθιμο την περίοδο της Αποκριάς στην Περαχώρα, αλλά και στο Λουτράκι, είναι - όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Φίλιππος Θυμής, πρόεδρος του Πολιτιστικού συλλόγου του χωριού - η Τράτα, που οι ντόπιοι αποκαλούν και «χορό του Χαραλάμπη», από το τραγούδι «Ένα πουλί θαλασσινό, θαλασσινό Χαράλαμπε, καημένε Χαραλάμπη, ένα πουλί βουνίσιο».

Ο κύκλος όσων συμμετέχουν στον χορό της Τράτας σχηματίζεται γύρω από τη φωτιά - από τα κύρια χαρακτηριστικά των ημερών της Αποκριάς και αυτή, με εξαγνιστική και καθαρτική δύναμη - πιάνουν τα χέρια σταυρωτά και τα βήματά τους πηγαίνουν μπρος πίσω. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μπαίνουν μπροστά και τραγουδούν πρώτοι, για να επαναλάβουν οι νεότεροι που ακολουθούν, στον κύκλο του χορού. Στο παρελθόν, οι άνδρες ήταν ντυμένοι κυρίως μασκαράδες και οι γυναίκες με την καλή παραδοσιακή φορεσιά.

Οι κύκλοι σχηματίζονται εδώ και χρόνια τέτοια εποχή, σε γειτονιές, σε πλατείες, δίπλα σε εκκλησιές, οι σπίθες από τις φλόγες της φωτιάς στήνουν δικό τους παράλληλο χορό, και οι φωνές μεγάλων και μικρών τραγουδούν για όλες τις φάσεις της ζωής: τη γέννα, τη βάπτιση, τον αρραβώνα, τον γάμο αλλά και τον θάνατο, όπως κάνει εδώ και αιώνες ο άνθρωπος.

Τα τραγούδια που ακούγονται πολλά, αρκετά από αυτά στ' αρβανίτικα: Στα κορθιότικα τα μέρη, Μηλίτσα που 'σαι στον γκρεμό, Σάββατο μέρα πίναμε, Βίρα μόλα, Κόντρα μερούδια, Να σ' έχα δε μορα Άργυρη, Κόρη μου το μαντήλι σου, Μια κόρη μια σπάστα χαλάστα, Παντρέψου Διαμαντούλα μου, Άμοιρη (τραγούδι σατυρικό, που τραγουδούσαν και χόρευαν μόνο γυναίκες), τα αρβανίτικα Νάνι ν τε λίδουρα (δηλ. Τώρα τις απόκριες), π νατ πουνα σίγουρα (Γίνεται η δουλειά σίγουρα), Έχασα το γιορντάνι μου φράγκα μόι φράγκα, Ναταλι καμ κεσουρα πως εκαμ' βέσουρα.

Τραγουδούν αλλά και σατιρίζουν, διακωμωδώντας στιγμές από την καθημερινότητα, με μασκαρέματα - το κυριότερο χαρακτηριστικό της Αποκριάς - αλλά και αστεία και αθυροστομίες.

Πριν από το 1970 υπήρχε το έθιμο της Σαραντούλας (Σαρακοστής). Όπως μας εξηγεί μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Θυμής, πρόκειται για μια αυτοσχέδια κούκλα, την οποία έδεναν πάνω σε ένα γαϊδουράκι οι ντόπιοι και, ντυμένοι μασκαράδες, γύριζαν όλο το χωριό. «Υπάρχουν φωτογραφίες από την εποχή εκείνη, που οι ντόπιοι κερνούσαν τον κόσμο με κρασί που είχαν σε ασκιά και τσόρτες και διακωμωδούσαν την καθημερινότητα. Για παράδειγμα, έντυναν έναν άνδρα γυναίκα ετοιμόγεννη πάνω σε ένα καρότσι και τον έκαναν βόλτα στο χωριό, ξαφνικά ένας γιατρός-μασκαράς την ξεγεννούσε βγάζοντας από το μεσοφόρι της κουταβάκια. Ακόμη, έπαιρναν από τα μπακάλικα τα βιβλία με τα βερεσέδια των κατοίκων και διαβάζοντάς τα με παρατσούκλια, τους περιγελούσαν στις πλατείες». Και στην Περαχώρα , όπως και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, την Καθαρά Δευτέρα υπάρχει αναβίωση του Βλάχικου Γάμου, με τη συμμετοχή ντόπιων λαϊκών οργανοπαικτών, που πραγματοποιήθηκε ακόμη και μετά τη μεγάλη καταστροφή του σεισμού του ΄81, όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Χρυσούλα Παππά μέλος του Πολιτιστικού Συλλόγου της Περαχώρας και μάλιστα «ήταν γάμος αληθινός με κουμπάρο τον τότε δήμαρχο».

«Οι Απόκριες στην περιοχή μας είναι μια από τις σημαντικότερες γιορτές του χρόνου. Η Περαχώρα, ως γενέτειρα του δήμου, έχει μια πλούσια παράδοση σε έθιμα. Το χωριό από πολύ παλιά ήταν το επίκεντρο όλου του νομού, καθώς έρχονταν επισκέπτες από παντού την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς και τραγουδούσαν έως την Καθαρά Δευτέρα το βράδυ, ενώ μασκαρεμένοι οι χωριανοί γύριζαν κάθε βράδυ σε όλο το χωριό» προσθέτει η κ. Παππά.

Την Κυριακή της Τυρινής, το βράδυ, το τραπέζι έχει ως βασικό πιάτο μακαρόνια με τυρί, ενώ την επομένη, Καθαρά Δευτέρα, λιτά νηστίσιμα, φασόλια δίχως λάδι, ελιές και κρεμμύδια.

Τα τελευταία είκοσι χρόνια ο πολιτιστικός σύλλογος διοργανώνει στην Περαχώρα την αναβίωση των εθίμων, με συμμετοχή όλων των παιδιών των χορευτικών τμημάτων στο άναμμα της φωτιάς και τον χορό της Τράτας, δύο ημέρες κατά τη διάρκεια του Τριωδίου, και κυρίως την Καθαρά Δευτέρα, με τα κουλουμιάτικα, στην είσοδο του χωριού με κεράσματα και παραδοσιακούς χορούς. Το γλέντι κλείνει με τον χορό του Χαραλάμπη και της Τράτας, το κάλεσμα απευθύνεται σε όλους τους κατοίκους και τους επισκέπτες που επιλέγουν την περιοχή για το τριήμερο.

Στην ευρύτερη περιοχή ο δήμος ετοιμάζει ένα πολύ πλούσιο τριήμερο αποκριάτικων εκδηλώσεων με παρέλαση παραδοσιακών ομάδων το Σάββατο και παρέλαση καρναβαλιστών το απόγευμα της τελευταίας Κυριακής της Αποκριάς, στο Λουτράκι.

ΑΠΕ-ΜΠΕ